Smart contracts zijn op een blockchain gepubliceerde stukken computercode die zichzelf automatisch uitvoeren zodra er aan de voorwaarden in het contract is voldaan. In essentie is een smart contract een set met instructies die worden geverifieerd op de blockchain.
Voor de werking van smart contracts hoef je niemand te vertrouwen, ze werken volledig autonoom, zijn decentraal, transparant, niet meer terug te draaien en na publicatie niet meer aan te passen. Smart contracts zijn op dit moment enorm populair in de DeFi wereld die in essentie is gebouwd op smart contracts. Bijvoorbeeld voor decentrale leningen, handelsplatformen of bepaalde stablecoins. De mogelijkheden zijn in theorie eindeloos, maar smart contracts hebben ook zeker hun beperkingen.
Er wordt weleens gezegd dat smart contracts het einde van de advocatuur en accountancy betekent. Als we volledig transparante contracten kunnen bouwen die zichzelf strak volgens de regels uitvoeren, waarom hebben we dan nog een advocaat of accountant nodig? We kunnen immers precies laten zien wat er gebeurd is en wat de partijen overeengekomen zijn. Op papier klinkt dat allemaal logisch, maar in de praktijk werkt het helaas net even anders. Bepaalde bepalingen in contracten kunnen eenvoudig in smart contracts opgenomen worden. Denk bijvoorbeeld aan je maandsalaris. Het wordt lastiger als het gaat over dingen als een ontslag. Hoe kan een smart contract immers bepalen of aan de voorwaarden voor een ontslag is voldaan? Vaak zijn dat soort vraagstukken niet zo zwart-wit.
Smart contracts zijn goed voor ja/nee gevallen
Smart contracts zijn vooral handig bij bepalingen en situaties waarin een duidelijke ja of nee onstaat. Het is onmogelijk voor een smart contract om op zichzelf een situatie te beoordelen die zich in grijs gebied bevindt. Dat stukje is precies het werk waar we in de huidige praktijk ook advocaten voor gebruiken. De simpele ja of nee vragen kunnen we zelf ook wel beantwoorden. We hebben een advocaat nodig op het moment dat het lastig wordt en het gaat over de interpretatie van bepaalde bepalingen of vraagstukken die ontstaan naar aanleiding van het contract.
Het is dus zeker niet het geval dat smart contracts al het werk van advocaten, rechters en accountants zullen overnemen. Al kan een deel van het meer simpele werk zeker opgepakt worden door smart contracts. Waarbij de voordelen met name op het gebied van efficiëntie en uitvoerbaarheid liggen. Neem bijvoorbeeld een verzekeringscontract dat op basis van een paar simpele parameters snel en efficiënt uitbetaald kan worden. Een smart contract kan in theorie controleren of jouw vlucht te laat is aangekomen en indien je voor compensatie in aanmerking komt meteen uitbetalen.
Smart contracts zijn vooral interessant in het kader van decentrale applicaties. Denk bijvoorbeeld aan Decentralized Finance (DeFi) contracten. Dit zijn vaak relatief simpele contracten over bijvoorbeeld leningen met een onderpand. Het contract hoeft alleen het waarde van het onderpand in de gaten te houden en bijvoorbeeld de rentebetalingen te doen of het rentepercentage te bepalen aan de hand van omstandigheden op de markt. Hoewel DeFi al redelijk groot begint te worden staan we pas aan het begin van deze revolutie.
Ethereum en smart contracts
De onbetwiste koning op het gebied van smart contracts is momenteel Ethereum. Het idee van smart contracts gaat terug tot 1994 en is bedacht door ontwikkelaar Nick Szabo die nog altijd een grote reputatie geniet binnen de gemeenschap. Het Ethereum van Vitalik Buterin bracht het concept van Szabo echter voor het eerst grootschalig in de praktijk. Hoewel je kunt beargumenteren dat alles wat op Bitcoin gebeurd ook met smart contracts te maken heeft, bieden de smart contracts van Ethereum een hoop meer mogelijkheden.
Meer dan 50 procent van alle DeFi toepassingen draaien momenteel met smart contracts op Ethereum. Alleen deze markt al is op het moment van schrijven goed voor een waarde van meer dan 100 miljard dollar. Er zijn in de vorm van Cardano, Chainlink, Solana, Binance SmartChain en nog vele andere projecten zeker concurrenten voor Ethereum. Qua omvang komen ze echter niet in de buurt van het platform van Vitalik Buterin dat voor enkele grote en belangrijke veranderingen staat. Zo gaat het dit jaar onder andere over op Proof-of-Stake en moet de komende jaren ook sharding in de praktijk gebracht worden. Sharding zorgt ervoor dat de capaciteit van de blockchain omhooggaat en de smart contracts op Ethereum goedkoper worden en meer transacties kunnen verwerken.
Toepassingen van smart contracts
Je kunt smart contracts in theorie voor alles gebruiken. In de eerste plaats voor simpele transacties. Bijvoorbeeld door vast te leggen dat twee van de drie handtekeningen van deelnemers nodig zijn om een bepaalde hoeveelheid Bitcoin of Ethereum te verplaatsen. De meeste decentrale applicaties (dApps) werken door smart contracts op een slimme manier met elkaar te verbinden. Er zijn duizenden dApps te vinden die zich stuk voor stuk richten op andere toepassingen. Hierbij kun je denken aan finance (DeFi), maar ook gaming of Non-Fungible Tokens (NFTs).
In de wereld van DeFi maken smart contracts het mogelijk om rente te ontvangen of betalen over spaartegoeden of leningen. Daarnaast zijn er platforms die verschillende contracten met elkaar te verbinden om als een decentrale beurs te fungeren. Verder worden smart contracts ingezet voor decentrale wedkantoren, het mogelijk maken van digitale identiteitsbewijzen, bewijsstukken op de blockchain, veilingen en nog veel meer. Op dit moment lijkt er geen einde te komen aan het aantal toepassingen dat met smart contracts gebouwd kan worden.
De toekomst van smart contracts
Wat de toekomst voor smart contracts in petto heeft weet niemand. Zoals we eerder al bespraken zijn de mogelijkheden voor smart contracts in theorie eindeloos. De industrie beweegt en ontwikkelt zich echter zo snel dat het bijna onmogelijk is om te voorspellen wat binnen nu en tien jaar de belangrijkste toepassingen zijn. Waar de meeste mensen het over eens lijken te zijn is dat smart contracts niet meer van het wereldtoneel verdwijnen. Alleen binnen Bitcoin al is de toegevoegde waarde enorm en ook Ethereum en andere smart contract blockchains blijven jaar op jaar groeien. Steeds meer mensen zien de waarde van decentralisatie in en smart contracts spelen een cruciale rol in de decentrale revolutie.
