BIS ontdekt 65 biljoen dollar aan verborgen schulden in het financiële systeem

De Bank of International Settlements – ook wel de centrale bank der centrale banken – ontdekte recent een ‘verborgen schuld’ van 65 biljoen dollar in het financiële systeem. Het gaat om een gigantisch bedrag dat natuurlijk voer is voor sensationele krantenkoppen. De grote vraag is natuurlijk wat deze schulden precies zijn en in hoeverre deze ontdekking een gevaar vormt voor het financiële systeem.

Daar ben ik voor jullie ingedoken.

Wat zijn deze schulden precies?

Om goed te begrijpen wat hier aan de hand is, moeten we eerst duidelijk hebben wat die schulden precies zijn. Het gaat voornamelijk om zogenaamde valutaswaps van niet-Amerikaanse banken en schaduwbanken. Op valutaswaps kom ik later terug. Eerst is het belangrijk om te weten dat die 65 biljoen dollar aan dat deze niet-Amerikaanse banken en schaduwbanken dit bedrag verschuldigd zijn aan Amerikaanse banken.

Wat dat betreft is dit ook weer een voorbeeld van de groeiende mate van ondoorzichtigheid en onderlinge verbondenheid binnen het traditionele financiële systeem. Als de pensioenfondsen, verzekeraars (schaduwbanken) en niet-Amerikaanse banken niet aan deze schuldverplichtingen kunnen voldoen, dan komen daarmee ook de Amerikaanse banken in de problemen. Iedereen wordt zo langzamerhand van elkaar afhankelijk.

Valutaswaps

De schulden zelf bestaan voornamelijk in de vorm van valutaswaps. Dit zijn transacties waarbij een pensioenfonds uit Japan bijvoorbeeld zijn Japanse yen gebruikt om Amerikaanse dollars te kopen. Vervolgens spreekt het met diezelfde partij af om de Amerikaanse dollars op een later moment in de toekomst terug te geven. Hiervoor spreken ze een specifieke datum en een specifieke prijs af.

1. Japans pensioenfonds koopt Amerikaanse dollars voor Japanse yen
2. Spreekt met diezelfde partij af om de dollars op bepaalde datum voor specifieke prijs terug te leveren
3. Belangrijk detail is dat valutaswaps meestal afspraken zijn voor de korte termijn. Meestal moet het Japanse pensioenfonds de Amerikaanse dollars binnen 1 jaar terugleveren aan de wederpartij.
4. Japans pensioenfonds heeft nu op papier een schuld in dollars, ze moeten immers over 1 jaar die Amerikaanse dollars terugleveren

De grote vraag is natuurlijk waarom een Japans pensioenfonds deze schuld aangaat. Dit doen ze bijvoorbeeld om met die dollars Amerikaanse staatsobligaties te kopen. Als de rente op staatsobligaties 4 procent is en ze betalen 3 procent voor de valutaswap, dan kan dat een interessante ruil zijn.

Het probleem is dat de Amerikaanse staatsobligaties die het Japanse pensioenfonds koopt een looptijd van 10 jaar hebben. Terwijl de valutaswap een looptijd van 1 jaar heeft. In principe is de valutaswap volledig gedekt door de Amerikaanse staatsobligaties.

Het wordt echter problematisch als het Japanse pensioenfonds de Amerikaanse dollars moet terugleveren als er een wereldwijd tekort aan dollars is. Dit gebeurde onder andere in 2008 en 2020. De liquiditeit in Amerikaanse dollars droogde volledig op, waardoor het voor partijen lastig tot onmogelijk werd om aan dollars te komen. Wat gebeurt er dan?

Centrale bank komt in actie

Op die momenten moet de Amerikaanse centrale bank in actie komen om het systeem van verse dollars te voorzien. Dit doen ze op deze momenten door zogenaamde swaplijnen te openen met andere centrale banken. Via de centrale bank van Japan brengen ze bijvoorbeeld Amerikaanse dollars naar het pensioenfonds dat dollars nodig heeft.

Lukt dat niet, dan kan het voorkomen dat pensioenfondsen, verzekeraars en niet-Amerikaanse banken massaal in de problemen komen. Op dat moment moeten ze in paniek assets verkopen, om aan hun verplichtingen te kunnen voldoen. Ze pakken dan gigantische verliezen op hun investeringen of… in het ergste geval gaan ze failliet, omdat het allemaal te laat is.

Het lastige aan deze valutaswaps is dat ze vanwege de boekhoudkundige regels niet op de balansen van niet-Amerikaanse banken en schaduwbanken terechtkomen. Om die reden weten de centrale banken niet waar er precies dollars nodig zijn als plotseling de liquiditeit opdroogt. Dat maakt het zo lastig om dit probleem aan te pakken en dat is de reden waarom de BIS spreekt van ‘verborgen’ schulden.

In principe is dit geen acuut probleem voor het financiële systeem, maar het is wel iets om in de gaten te houden. De leningen zelf zijn immers ook gedekt door de assets die partijen met de Amerikaanse dollars kopen – in het voorbeeld van het Japanse pensioenfonds zit er een Amerikaanse staatsobligatie achter. Wat dat betreft is het allemaal niet zo dramatisch als het lijkt.

Het lastige is alleen dat centrale banken, die je moet zien als de chirurgen van het financiële systeem, op dit soort momenten niet goed kunnen zien waar het probleem zit. Dat kan in potentie catastrofale gevolgen hebben.

Vond je dit interessant om te lezen? Neem dan eens een kijkje bij mijn gratis nieuwsbrief. Hierin schrijf ik wekelijks in begrijpelijke taal over dit soort onderwerpen. Macro-economie, geopolitiek en investeren in fysiek goud, bitcoin, grondstoffen, aandelen en nog veel meer komt voorbij. Ook deel ik regelmatig mijn portfolio.

Zie ik je daar?